Татар теле укытучысы Абишева Алена сайты
Табышмакларның җавабын табыгыз.
Урамнан бара кондыз,
кондызның күзләрендә. ( Машина ).
Иртә таңнан урамда.
Чабалар кызыл йортлар.
Туры, коры юллардан. ( Трамвай ).
Әйтеп тора – юл йөргәндә
Сак булырга онытма! ( Светофор ).
Өй янында ук бетә. ( Юл ).
6) Кроссвордны чишегез.
Бөтен кырны бетерде. ( Урак ).
т а м ч ы у р а к м о р җ а т а я к у т ы н т о м а н
3.Өй түбәсенә баскан,
Трубкасын капкан. ( Морҗа ).
4.Күзе дә юк, колагы да юк,
Үзе сукырны йөртә. ( Таяк ).
5.Озын идем – киселдем,
Инде утка тарыдым. ( Утын ).
6.Көн туганчы көн итә,
Үлән башын су итә. ( Томан ).
7) Җәнлекләр турындагы мәкальләрнең җавабын табыгыз.
Урманда йөри, бозаулар эзли. ( Бүре ).
Сызгырса, бөтен урманны яҗгырата. ( Тиен ).
Селки – селки барамын.
Тавык – чеби аламын. ( Төлке ).
Кышын кардан да аста. ( Аю ).
Чабарга ул бик оста. ( Куян ).
Татарча вариантын табыгыз.
Мәкальләр халык акылын туплап, кирәкле белемнәрне оста һәм кыска итеп әйтеп бирә. Укытучы рус мәкальләрен әйтә, ә балалар аларның татарча вариантын әйтәләр.
* Книга – источник знаний. ( Китап – белем чишмәсе ).
* В здоровом теле здоровый дух. ( Сәламәт тәндә сәламәт акыл ).
* Кто не работает, тот не ест. ( Кем эшләми, шул ашамый ).
* Богатство – на месяц, здоровье на всю жизнь. ( Байлык бер айлык, саулык – гомерлек ).
* Не имей сто рублей, а имей сто друзей. ( Йөз сум акчаң булганчы, йөз дустың булсын ).
* Семь раз отмерь, один раз отрежь. ( Җиде кат үлчә, бер кат кис ).
* Яблоко от яблони далеко не падает. ( Алма агачыннан ерак төшми ).
* Было бы здоровье – остальное будет. ( Саулык булса, бар да булыр ).
9) Мәкальләрнең русча эквивалентын табыгыз.
Һәрбер телнең үз матурлыгы, үз образлары бар. Шуңа күрә мәкальләрне сүзгә — сүз тәрҗемә итмичә, аның теге яки бу телдәге эквивалентын таба белергә кирәк. Укытучы татарча мәкаль әйтә, ә укучылар аның русча эквивалентын табалар. Бу эш 2 телдә дә мәкальләрне дөрес һәм урынлы кулланырга ярдәм итә.
Сорау-табышмаклар
Табышмак җаваплары
«Кап-карадан киенгән апаң ачкычларны уйнатып чабып йөри»
Гөлфрүз Шәйдуллина, Апас:
Миңа хәзер 57 яшь. Мин инде йокларга курка башладым. Төнлә мине бер җен үтерергә килде. Озак яшәдең, сине бүтән дөнья көтә, диде миңа албасты. Өстемә менеп утырды да, муеныма ябышты. Шул төннән башлап, мин догалар укый башладым. Йоклар алдыннан дога укымасам, Албасты тагын килеп җитә. Бу Аллаһыбызның намазга басарга вакыт җитте дип кисәтүедер.
Динара Мансурова, Чаллы:
Нәрсәгә язарга инде кешенең бастырылуы турында? Кешене шүрләтергә телисеңме әллә? Мондый «кошмардан» соң йоклый алачаксыңмы соң? Әгәр дә мин бастырылсам, гел бер төрле образны гына күрәм, бер төрле тавышны гына ишетәм. Шуны сизгән бар: үземнең туган йортның бүлмәсендә генә бастырылам. Шәһәргә киткән очракта, бөтенләй андый әйбер күзәтелми. Менә бу айда авылга өч мәртәбә ялларга кайттым һәм өчесендә дә бастырылдым. Йокыга киткәч, кинәт кенә ачкыч тавышларына уянып китәм. Бер кап-карадан киенгән апаң бүлмә буенча, күпсанлы ачкычларны уйнатып, чабып йөри. Уңга-сулга, уңга сулга… Аннары ачкычларны ялгыш идәнгә төшереп җибәрә дә, тәнгә каз тәне чыгарырдай итеп, «хи-хи-хи» дип көлә. Шүрләтә шул авазы. Аннары кабат иелеп ачкычларны ала да, чабып йөри башлый. Кыяфәте дә убырлы кебек: чәчләре бөдрә, ян-якка чыгып тора, кара озын күлмәктән. Тик яшь кызлар төсле үзе. Аптырагач, бу мин макияжсыз, дип көлә башладым.
Үзең ничек уйлыйсың, ни сәбәпле син бастырыласың?
Эшем авыр шәһәрдә. Күп стресс кичерәм дә, авылга кайтып, ял итәм. Табиблар да артыгын борчылмаска куша бит.
Җеннәр эше дип уйламыйсың димәк?
Нинди җен булсын инде?!. Булган очракта да, урта гасырларда җеннәрне утта яндырып бетергәннәрдер.
Татарча табышмаклар
Татарские загадки для детей и взрослых развивают в человеке догадливость, сообразительность,логическое мышление.
Жанр загадки отличается тем, что требует отгадать описываемый предмет.
Поэтому загадка имеет большое значение в формировании интеллекта
Отгадывание загадки предполагает наличие знаний, представлений о целом ряде предметов, явлений окружающего нас мира, расширяет кругозор, приучает к наблюдениям, сосредотачивает внимание на отгадываемом предмете, на слове, которое описывает его, на звуке, который помогает отгадать загадку
Суть заключается в том, что человек должен отгадать о каком предмете идет речь. По своей форме татарские народные загадки примыкают к пословицам: та же мерная, складная речь, то же частое употребление рифмы и созвучия слов.
Бастырылу турында фактлар
- Бастырылу берничә секундтан 2-3 минутка кадәр сузыла;
- Хәрәкәтләнү һәм сөйләшү сәләте югала;
- Галлюцинацияләр һәм буылулар пәйда була;
- Яшүсмерләр арасында еш очрый;
- Гадәттә, стресс һәм йокы режимы бозылган аркасында туа;
- Тормыш өчен зарарлы түгел, тик кайбер очракларда табибка мөрәҗәгать итәргә кирәк.
Кешенең бастырылганын каян белеп була?
- Йөрәкнең катырак тибә башлавы;
- Күкрәк читлеген кыскан кебек хис итү сәбәпле, сулыш алу кыенаю;
- Курку халәте барлыкка килү;
- Психик яктан кеше үзенең ярдәмчесез калганын тоя.
Бастырылуны булдырмас өчен нишләргә кирәк?
- Уянгач, селкенә алмавыгызны тойсагыз, курыкмагыз. Бу хәл тиздән бетәчәген аңларга кирәк.
- Күзләрне йөртә башлагыз.
- Вак моториканы эшләтеп җибәрер өчен, актив рәвештә, күзне кысарга, чекрәйтергә кирәк.
- Йокы вакыты тәүлегенә 6-8 сәгатьтән дә ким булмаска тиеш;
- Йокы бүлмәсе караңгы һәм салкынча булырга тиеш;
- Урын җире уңайлы булуы зарур;
- Бер үк вакытта ятарга һәм торырга кирәк;
- Даими рәвештә физик күнегүләр белән шөгыльләнергә кирәк;
- Кичке ритуалларны уйлап табу — әйтик, күңелле музыка тыңларга, китап укырга, душ кабул итәргә, ароматерапияләр оештырырга.
- Аркада йоклау тыела;
- Йокларга бер сәгать кала, телефонда утырмаска;
- Көндез 15:00 сәгатьтән соң 90 минуттан да озаграк йокламаска тырышырга;
- Йоклар алдыннан кофеиннан, күп ашаудан һәм алкогольдән баш тартырга кирәк.
другие песни от: Ильсия Бадретдинова
-
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:51Ильсия Бадретдинова
Алсу -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:37Ильсия Бадретдинова
Тукта, елама -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
06:28Ильсия Бадретдинова
Президентка хат -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:53Ильсия Бадретдинова
Ялгыш язмыш -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:45Ильсия Бадретдинова
Ялгыш язмыш -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:43Ильсия Бадретдинова
Ялгыш язмыш -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:29Ильсия Бадретдинова
Джиде адым -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:09Ильсия Бадретдинова
Дедушка Ленин -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:21Ильсия Бадретдинова
Ана баете (моя эби аж плакала под нее, еще никто лучшей песни про маму не сочинил) -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:43Ильсия Бадретдинова
Бала -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:49Ильсия Бадретдинова
Любезники — любизар -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:55Ильсия Бадретдинова
Кызлар житкэн утызга -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:10Ильсия Бадретдинова
Мишэр -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:32Ильсия Бадретдинова
Такмаклар -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:11Ильсия Бадретдинова
Ялгызлык -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:43Ильсия Бадретдинова
Авыл -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:28Ильсия Бадретдинова
Эй жаный. -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:12Ильсия Бадретдинова
Нича еллар -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:04Ильсия Бадретдинова
Очрашу -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:10Ильсия Бадретдинова
Безнен ил -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:36Ильсия Бадретдинова
Кетучеляр -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:22Ильсия Бадретдинова
Колорадо кынгызы -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:44Ильсия Бадретдинова
Такмаклар 2 (2 серия) -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:53Ильсия Бадретдинова
Язмыш -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:29Ильсия Бадретдинова
Карга -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:08Ильсия Бадретдинова
Дорожка 9 -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:57Ильсия Бадретдинова
әстәгәфирулла ниндий заман -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:13Ильсия Бадретдинова
Казан -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:24Ильсия Бадретдинова
Хикмет язмыш -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
06:24Ильсия Бадретдинова
Кунел -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:39Ильсия Бадретдинова
Ямьсез кыз -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:12Ильсия Бадретдинова
Ничэ еллар -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:16Ильсия Бадретдинова
Уйлану -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:31Ильсия Бадретдинова
Без -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:21ильсия бадретдинова
Ялгыз ана -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:55Ильсия Бадретдинова
Астагафирулла -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:29Ильсия Бадретдинова
Җиде адым -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:06Ильсия Бадретдинова
Очрашу -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:03Ильсия Бадретдинова
Азатлык -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:13Ильсия Бадретдинова
Ялгызлык -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:54Ильсия Бадретдинова
Торып баc -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
06:14ильсия бадретдинова
душа -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:35Ильсия Бадретдинова
Су буйлап -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:57Ильсия Бадретдинова
Астагыфирулла -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
04:45Ильсия Бадретдинова
судьба -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:54Ильсия Бадретдинова
Rahmat Tengrem -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
05:15Ильсия Бадретдинова
Безнен ил -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:59Ильсия Бадретдинова
Юлга чык -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:21Ильсия Бадретдинова
Дорожка 7 -
Прослушать
скачатьдобавить в избранное
03:22Ильсия Бадретдинова
Колорадо кингизи
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Татар халык иҗатына багышланган кичә, зурлар группасына йөрүче балалар белән уздырыла.Бүлмә җәйге аланга охшатып бизәлә.Тирә-якта куаклар,бер читтә яшелчә бакчасы, анда түтәлл.
Яз турында сынамышлар, мәкальләр, табышмаклар тәкъдим итәм. Балалар белән өйрәнегез. Тулырак материал «Бу кайчак була?» китабында. (Ф.М.Зиннурова. Бу кайчак була? — Түбән Кама, 2013).
“Сөмбелә бәйрәме!”Ал. бар. Бар кунеллелек ботен доньяда бар бер ямь буген Нэрсэдэн бу мин бе.
Татар халык табышмаклары тәрбия баскычыннан җитәкләп югарыга менгезә.
Балалар табышмакка җавап эзләргә бик яраталар. Бу аларның сөйләм телен үзләштерергә, фикерләү сәләтен үстерүгә зур йогынты ясый.
Анда күңел ачылып киткәненә,
Олысы да кечесе дә шатлана. (тамаша)
Өстен такта белән капладык.
Шунда тора башладык. (өй)
Бу җимеш бездә үсми.
Маймыллар аны ашый.
Без дә бик яратабыз.
Базардан сатып алабыз. (банан)
Кеше күрмәгәндә урлый. (карга)
Бөтен дөньяга таралды. (борчак)
Баеп китә башын тукыгач. (кадак)
Урманда эт буйлы мәче күргәч,
Ул ерткыч, аннан кач. (урман мәчесе)
Тегендә, монда йөри чыжылдап,
Агачны аудара выҗылдап. (пычкы)
Борынына мөгез чыккан. (мөгезборын)
Сөйсәң өйне җылыта,
Йоклап ятсаң өйне йота. (ут)
Башында агач үсә. (болан)
Давылдан яр буенда.
Көймәләр саклана җир куенында. (чаллы)
Урманда суга салалар.
Диңгездә аны алалар. (сал)
Әти аннан хәбәр көтә,
Әбигә ул хат илтә. (хат ташучы)
Бөтен җирдә йөри. (җен)
Тимәгәнгә дә тия. (тигәнәк)
Кышын аны ясый һәр малай.
Язын юкка чыга бу агай. (кар бабай)
Өстәлгә дә мин куям.
Куенга да кыстырам,
Шунда мин язып барам. (дәфтәр)
Дөньяда иң олы булса да.
Диңгездә су сиптереп уйный. (дәрья балыгы)
Аңа суккач халык җыела. (чаң)
Хыялы да, булганы да шунда кала. (рәсем)
Майда йөзә, табада кыздырыла.
Бу тәмле әйбер нәрсә була? (коймак)
Пар-ат кышын мине урманга илтә. (чаңгы)
Чүпрәк аны боза. (акбур)
Басуда үсеп чыккан кузгалак,
Үтеп баручы ашый аны узгалап. (борчак)
Бөтенесе карап тора. (төрән)
Батырларны көрәшкә өнди. (байрак)
Эче аның тәмле була.
Үзе чүплеккә бүләк.
Эчендә уты яна. (янар)
Кешене сөендерә. (кыланчык)
Дөньяны күрмәгәндә? (хан)
Ә йөгерә белми. (туп)
Әйбер җыя бу сандык.
Ул кирәк ерак юлда.
Ала аны җәяүле дә, атлы да. (чемодан)
«Буа башламасын дип борчылам»
Айгөл Шәйхразиева, Кукмара:
Өй җыештырып йөргәндә, әниемнең мендәр астында кайчы таптым. Бу миңа бик тә сәер тоелды. Ялгыш мендәре кырыйга алышып, битенә зыян килмәсен дип борчылдым. Үзеннән нишләп алай кайчы белән йоклавын сорагач, җавап бирмичә йөрде. Аптырата торгач, серен ачты. Ул инде ярты ел буе төнлә бастырыла икән. Күземне ачам да, янымда арслан баласы утыра, ди. Куркуымнан кычкырырга теләсәм дә, тавышым ишетелми, ди. Буа башламасын дип борчылам. Элек әби-бабайлар, бастырылган очракта, үзең янында пычак яки кайчы тотарга әйткәннәр. Шуңа күрә, ул аларның сүзләре буенча, мендәр астында «салкын корал» тота икән. Ярдәме дә бар, ди.
Илназ Сәрвәров, Актаныш:
Төнлә йокларга ятарга да куркыныч була башлады. Еш кына минем бүлмәгә кечкенә генә буйлы клоун килә дә, буа башлый. Үземчә, куркуымнан, акырмакчы булам, ә тавышым чыкмый. Мине буарга теләгән кулларын читкә этәрмәкче булсам да, селкенә алмыйм. Шушы куркыныч күренешкә карап ятарга мәҗбүрмен. Картина шул хәтлек реаль булып тоела, хәтта өнме бу төшме икәнне дә аңламыйсың. Клоун мине каядыр дәшә. «Әйдә минем белән, бер әйбер күрсәтәм» дип котырта.
Бала чагыңда клоуннар куркытканы булдымы?
Шунысы кызыклы да инде аның. Алар миндә һәрвакыт позитив хисләр генә уята иде. Бастырылганнан соң, клоуннарга карашым үзгәрде.
Бэхетле булырга беркайчан сон тугел ильсия бадретдинова текст
1. Тусам эгэр бу доньяга тагын бер кат Елап тугел туар идем жырлый-жырлый Ялан тэпи кыяр урлап йорер идем Эткэемнен эрнулэрен тынлап тормый КушымтаЭгэр ходай бирсэ гомер тагын бер катЭх яшэрмен дорли-дорли, янып-коепБэлки минем сонгы конем, сонгы жырым, сонгы сузем, сонгы тапкыр яшэвемдер диеп.
2. Эгэр ходай бирсэ гомер тагын бер катХаталарсыз яши белмим анысы хактырЖулэрлеклэр куп кылынды аларындаКылыр идем артыгырак ике тапкыр
3. Эгэр ходай бирсэ гомер тагын бер катНахак гайбэт сузлэргэ дэ тузэр идемШул бер баскан тырмаларга баса-басаШул ук юлдан тагын бер кат узар идем.
Илсоя Бадретдинова Калдыр мине буген
1) Калдыр зинхар буген ялгызымны Шундый рэхэт мина ялгызым Серем сойлэр очен куктэ ай бар Э кинэшер очен йолдызым
Кушымта: Йокым качты эллэ алды табып Уйларымнын аулап урынын Калдыр мине буген э иртэгэ Мин ботенлэй башка булырмын
2) Бер кемнедэ курер телэгем юк Соймим хэттэ узем уземне Йортым ташлап ак буз аттай жаным Очар иде озеп озгенеп
Калдыр зинхар буген ялгызымны Шундый рэхэт мина ялгызым Серем сойлэр очен куктэ ай бар Э кинэшер очен йолдызым
Тугайларда җиләк пешкән, өзеп кабаем әле.Сагышларга тагын бераз түзеп караем әле.
Уңга карасам да юк, сулга карасам да юк.Уңга карап, сулга карап, утырып җыласам да юк.
Тугайларда ал тирәкләр, гөл тирәкләр моңлана,Тирәкләрнең ботагыннан яфрак тугел, яшь ага
Уңга карасам да юк, сулга карасам да юк.Уңга карап, сулга карап, утырып җыласам да юк.
Тугайларга көзләр килгән, бөтен дәнья моңлана.Тәбигатнең уйчан чагы – сагышлана, сызлана.
Уңга карасам да юк, сулга карасам да юк.Уңга карап, сулга карап, утырып җыласам да юк.
Em Am 1. Чэчэлэргэ узганнар бэс булып сарсада D G Буыннар кайчакта арса да талса да D C Хэрвакыт яшь булып калыр кук бу кунел Am D G B Бэхетле булырга беркайчан сон тугел
КУШЫМТА: Em D Уткэннэр мангайга буразна салса да C D G Яшьлеклэр еракта офыкта калса да – 2 тапкыр Am Em Гел соеп соелеп яшэсен бу кунел C D G B ( C, B, Em ) Бэхетле булырга беркайчан сон тугел
2. Эй узды бездэн дэ бу яшьлек дисэк тэ Монланып кайвкыт башларны исэк тэ Хэрвакыт могжиза котэр кук бу кунел Бэхетле булырга беркайчан сон тугел
КУШЫМТА: — 2 тапкыр 3 Итэккэ утыртып оныклар сойсэктэ Кунелнен бар назын аларга бирсэк тэ Картаю белмэс кук беркайчан бу йорэк Гомернен козенэ иртэрэктертер димэк КУШЫМТА: — 2 тапкыр
Гел соеп соелеп яшэсен бу кунел Бэхетле булырга беркайчан сон тугел…
Бастырылу – авыру түгел
Бастырылу ни сәбәпле барлыкка килә? Аңардан дәвалану ысулларын ачыклауда табиб-невролог, Россия сомнологлар җәмгыяте әгъзасы Кадрия Вәлиева булышты.
Нәрсә ул бастырылу?
Бастырылу – ул кешенең йокыга китергә җыенганда яки йоклаганда селкенә һәм сөйләшә алмавын аңлау халәте. Бу вакытта кеше галлюцинацияләр кичерергә сәләтле. Шул ук вакытта чит тавышлар ишетергә, дөньяда булмаган җәнлекләрне, геройларны күрергә мөмкин. Бастырылу вакытында кешенең сулышы кысыла һәм курку хисе пәйда була. Мондый өянәкләр төрле яшьтәге һәр ун сәламәт кешенең дүртесендә була.
Бастырылу – авыру түгел, ә йокы стадиясенең нормаль физиологик механизмының җимерелүе.Ул мускулларның тулы яки өлешчә параличлануы. Бу халәттә кеше күзен ача алмый, әмма аларның хәрәкәтен контрольдә тотарга сәләтле.
Бастырылуга зарланган пациентлар булдымы?
Әйе. Бер вакытны миңа 35 яшьләрдәге хатын мөрәҗәгать итте. Аның сөйләве буенча, ул иртәнге вакытта кинәт кенә уянып китә һәм селкенә алмыйча интегә икән. Аның тәне аңа буйсынмый, ә янында кемнеңдер булуын тоя. Ул шәүләдәй янына килеп, өстенә ава сыман. Шул мизгелдә, хатынның тыны кысыла…
Минем пациентым белән булган хәл, дөрес аңлагыз, мистик күренеш түгел. Бу вакытта хатынның баш миенең бер өлеше аңында, ә бер өлеше әле уянып бетә алмаган. Менә бу торыш бастырылу дип атала.
Йокы вакытында без «үз дөньябызга» китәбез. Бастырылганда баш миендә функциональ яктан үзгәрешләр барлыкка килә. Кеше күрү, ишетү сәләтенә ия булса да, ул йокының тизәйтелгән фазасында була. Бу фазага мускулларның параличлануы сәбәпче. Шул вакытта кеше тормышта булмаган төрле төшләр күрә: образлар, тавышлар, тойгылар. Кешенең фантазиясе ул йоклаган бүлмәнең чикләреннән чыкмый.
Кеше «җеннәрне» күрә башлагач, паникага бирелә һәм үзенең ярдәмгә мохтаҗ булуын аңлый. Кагыйдә буларак, бастырылуның галлюцинациясе кешене шактый куркыта, тик алар нейтраль һәм хәтта уңай да булырга мөмкин.
Фото: Кадрия Вәлиеваның шәхси архивыннан
Ни сәбәпле бастырылганда кеше буыла?
Чынлыкта исә бернинди дә буылу юк. Тиз фазада кабырга һәм ярдәмче сулыш мускуллары сүнгән була. Ә сулыш алу диафрагма ярдәмендә генә башкарыла. Диафрагма без йоклаганда тыныч сулыш алуны тәэмин итә. Ә бастырылгач, кеше никадәрдер аңында булганга күрә, тын кысылуын тоя.
Бастырылу тәүлекнең кайсы вакытында ешрак була?
— Иртә белән. Төн уртасында да булуы ихтимал. Һәрхәлдә, кеше мөстәкыйль рәвештә уяна. Монда тышкы стимулларның катнашы юк.
Бастырылу кешенең гомеренә зыян сала аламы?
Кагыйдә буларак, юк. Бастырылу халыкның 5-15% нда очрый. Ул ике-өч минуттан соң үзеннән-үзе бетә. Кеше физик һәм психик яктан сәламәт булуыннан карамастан, моның белән озак вакыт дәверендә җәфаланырга мөмкин. Әгәр бу халәт сирәк күзәтелсә, куркыныч нәрсә юк.
Бастырылуны махсус чакыртып буламы?
Әйе. Кайбер кешеләр бастырылу вакытында ләззәт ала. Медицина күзлегеннән караганда, бу вестибуляр галлюцинацияләргә якын килү белән аңлатыла. Кайчагында җеннәр турында хикәяләр кешедә кызыксыну уята һәм бастырылу китереп чыгару теләген активлаштыра.
Йокы параличын махсус чакыртырга омтылышлар сәламәтлек өчен куркыныч тудыра. Төп ысулларның берсе — төнге ялны өзү яки йокыдан бөтенләй баш тарту. Бу организмның какшавына һәм нерв системасы эшчәнлегенең бозылуына китерә.
Фото: https://pixabay.com/ru
Предварительный просмотр:
Иртә килә, кич кайта. (Кояш)
Лампа түгел – яктырта, мич түгел – җылыта. (Кояш)
Мич тулы пәрәмәч, уртасында бер калач. (Йолдызлар һәм ай)
Аяксыз, кулсыз, капка ача. (Җил)
Агач бөгә – кулы юк, йөри торган юлы юк. Ачуланса – сызгыра, тузаннарны туздыра. (Җил)
Аягы юк, кулы юк, үзе сүрәт төшерә. (Суык)
Кулсыз, күзсез, буяусыз ясый ул төрле бизәк.
Беркем аны өйрәтми, ул үзе шундый зирәк. (Суык)
Утта янмый, суда батмый. (Боз)
Борынсыз чыпчык боз тишә. (Тамчы)
“Күктән килде, җиргә иңде” (Болыт, яңгыр)
“Ак ашьяулык таптым, җир өстенә яптым” (Кар)
Исе юк, төсе юк, аннан башка тормыш юк. (Су)
Яз килсә, киенә, көз килсә, чишенә. (Җир)
Җир астында җиз бүкән.
Ул ни икән? (Бәрәңге)
Җир астында җиз бүкән,
Һәркөн ашыйсың, иркәм. (Бәрәңге)
Алмасы тамырында. (Бәрәңге)
Кат-кат тунлы, карыш буйлы (Кәбестә)
Катлы –катлы яфраклы, яшел төстә, түтәлдә үсә (Кәбестә)
Катлы-катлы булып үсә,
Утыра бер ак чүлмәк,
Өстенә кигән йөз күлмәк. (Кәбестә)
Тураганда елата. Нәрсә ул? (Суган)
Түтәлдә үсә, яфраклары яшел, үзе бик ачы (Суган)
Үзем туныйм, үзем елыйм да елыйм. (Суган)
Үзе кызыл төстә, түгәрәк формада, түтәлдә үсә торган яшелчә (Помидор)
Түгәрәк кенә кызыл йорт,
Эче тулы корт. (Помидор)
Йодрык-йодрык булып үсә,
Алма кебек кызарып пешә.
Аны кем әйтер? (Помидор)
Озынча, түтәлдә үсә, яшел төстә, эчендә бик күп орлыклары бар (Кыяр)
Эче тулы корт. (Кыяр)
Ул җир астына төшкән,
Кып-кызыл булып пешкән.
Ашка тәм һәм төс бирер,
Аны кем белер? (Чөгендер)
Түгәрәк ул, ай түгел,
Сары, тик кояш тугел.
Тәмле, тик алма түгел,
Койрыклы, тычкан түгел. (Шалкан)
Җир астында алтын казык. (Кишер)
Келәте бар, малы юк,
Баласының саны юк. (Кабак)
Үзе шома, күбеккә күмә,
Хуш исле, я, кем белә? (Сабын)
Аңкып тора хуш исе.
Күзгә керсә өркетә. (Сабын)
Җылынсам пар булам,
Туңганда кар булам. (Су)
Һәркем авызга капса,
Беркайчан да сызламас,
Һәм ялтырап торыр теше. (Теш щеткасы)
Мыегы белән чистарта. (Теш щеткасы)
Тешне дә ул ап-ак итә
Бу ни була, әйтеп бак? (Теш порошогы)
Кирәк була мунчада,
Минем исемем…. (Мунчала)
Үзе тешле, ләкин тешләми. (Тарак)
Чисталыкны ярата. (Сөлге)
Аккош кебек ак кына,
Йомшак кына, пакъ кына,
Көн дә сыйпый битемнән
Элеп куям читеннән. (Сөлге)
Җәен соры, кышын ак,
Аңа шулай яхшырак. (Куян)
Кишер белән кәбестәне
Озын колагын тырпайтып
Сикреп урманга кача. (Куян).
***Бер нәрсә тегә белми,
Энәләр тагып йөри. (Керпе)
***Җәен урманга патша,
Кышын кардан да аста. (Аю)
Нечкә билле, көлтә койрыклы. (Төлке)
Сызгырса, урманны яңгырата. (Тиен)
Бозаулар эзли. (Бүре)
Бу кайчак була? (Көз көне)
Бу кайчак, туган? (Кыш көне)
Тәңкә карлар сибелгән
Җир ап-акка күмелгән.
Кардан чикмән кигән.
Йолдыз, йолдыз вак кына,
Тәнгә тисә су була (Кар бөртеге)
Өйгә керсә, җәелә. (Кар)
Бөтен җирне тутыра. (Буран)
***Утта янмый, суда батмый. (Боз)
Өйгә керсә, су була. (Боз)
Елның кай фасылы? (Яз)
Бу кайчак була? (Җәй)
Текст Ильсия Бадретдинова — Гафу ит энкэй
Козге каршысына басам да, Энкэй, синен белэн сойлэшэм. Шул ук кузлэр, шул ук жыерчыклар, Еллар уткэн, мин дэ узгэргэн.Энкэй, э син хэтерлисен микэн? Хэтерлисен, кузлэр яшьлэнэ. Эйтеп аткан идем кызуланып, Ойрэтмэ син мине яшэргэ!
Менэ, эни, ул кон килеп житте. Мина буген нэкъ шул сузлэрне Кузлэремэ карап улым эйтте, Белсэн иде ничек тузгэнне. Энкэй, бэгърем, эгэр булдыралсан, Кичер мине тиле кызынны. Анлатсам да, сузлэр житмэс, сизэм, Кочаклыйм да, елыйм, улымны.
Подхожу я к зеркалу и, Мама, с тобой говорю. Те же глаза, ты же морщины, Годы прошли, и я изменилась.Мама, а помнишь ли ты? Помнишь, глаза слезятся. Прокричала я на эмоциях, Не учи ты меня жить!
Вот, мама, этот день пришел. Мне сегодня прямо эти слова Глядя в глаза сын мой сказал, Знала бы ты, как я терпела. Мама, милая, если сможешь, Прости меня девочку-дурочку. Чувствую, слов не найдется объяснить, Обнимаю сына и плачу.
Энкэй, менэ буген минем искэ тоште, Ул чак мина 15 яшь иде. Жэйге тоннен уткэнен дэ сизми, Иртэ белэн генэ керелде.Э син, энкэй… Э син, энкэй, куз дэ капмагансын, Каршы алдын мине ишектэн. Елый-елый тиргэгэнен эле Менэ хэзергэ дэ ишетэм.
Энкэй, ул чак мин уз уземэ Бик зур ускэн кебек тоелдым. Ничек инде син мине анламыйсын, энкэй? Мин бит инде хэзер зул булдым. Энкэй, бэгърем, эгэр булдыралсан, Кичер мине тиле кызынны. Анлатсам да, сузлэр житмэс, сизэм, Кочаклыйм да, елыйм, улымны. Хэер, энкэй, мондый хэтирэлэр, Яши-яши шактый жыелды. Син кисэттен, кайнар куз яшьлэрен Рэнжеш булып мина коелды. Энкэй, бэгърем, эгэр булдыралсан, Кичер мине тиле кызынны. Анлатсам да, сузлэр житмэс, сизэм, Кочаклыйм да, елыйм, улымны. Гафу ит, энкэй!
